Κανένας λογικός γονιός δεν θα ήθελε το παιδί του να είναι ένας νταής που αναστατώνει εκφοβίζοντας άλλα παιδιά. Οι περισσότεροι γονείς προσπαθούν να καλλιεργήσουν στα παιδία τους την ευγένεια και τον σεβασμό προς τους άλλους.
Γιατί λοιπόν κάποια παιδιά καταφεύγουν σε εκφοβιστικές συμπεριφορές;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να συμπεριφέρεται σαν νταής. Και το να καταφέρετε να φτάσετε στη ρίζα των κινήτρων της συγκεκριμένης συμπεριφοράς, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της, επιτρέποντας στο παιδί να αλλάξει.
Ας δούμε μερικούς από τους πιθανούς λόγους όπου παιδιά και έφηβοι χρησιμοποιούν εκφοβιστικές συμπεριφορές και πως μπορούμε να τους βοηθήσουμε να αλλάξουν.
Κοινωνική θέση
Τα παιδιά και οι έφηβοι βρίσκονται σε μια ηλικιακή περίοδο ανάπτυξης, όπου οι σχέσεις τους με τους συνομηλίκους τους αποτελούν ιδιαίτερα σημαντική κατάσταση για τη ζωή τους. Το επίπεδο δημοτικότητάς τους στην ομάδα των συνομηλίκων τους και η κοινωνική τους θέση ανάμεσα στους φίλους και τους συμμαθητές τους είναι πολύ σημαντικά για αυτούς με παιδία και οι έφηβους που αισθάνονται ότι είναι χαμηλότερα στην κοινωνική κλίμακα θα αναζητήσουν τρόπους για να ανέβουν.
Μερικές φορές, τα παιδιά και οι έφηβοι αποφασίζουν ότι η πορεία τους προς μια υψηλότερη κοινωνική θέση εξαρτάται από την πτώση των άλλων. Μπορεί να επικεντρωθούν σε κάποιον του οποίου η κοινωνική θέση φαίνεται να βρίσκεται σε ασταθή κατάσταση και να τον εκφοβίζουν προκειμένου να τραβήξουν αυτό το άτομο ακόμα πιο κάτω δίνοντας χώρο στον εαυτό τους για να ανέβουν.
Ο νταής συνήθως εκφοβίζει παρουσία κοινού, με σκοπό το χειροκρότημα και την άμεση αποδοχή στην αγέλη. Ο νταής πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού του, έχει τον φόβο της απρόβλεπτης αντίδρασης του θύματος, με αποτέλεσμα την καταστροφή των σχεδίων για ανάδειξη κύρους. Για το λόγω αυτό, πάντα οι νταήδες επιλέγουν να εκφοβίσουν άτομα με έλλειψη αυτοπεποίθηση και χαμηλότερη θέση στην κοινωνική ιεραρχία από τους ίδιους. Άλλα πάνω από όλα επιλέγουν άτομα με ελάχιστες ως καθόλου πιθανότητες αντίδρασης.
Οι κοινωνικές ιεραρχίες είναι πραγματικές και το να αισθάνεται κανείς κατώτερος μπορεί να είναι οδυνηρό. Αλλά είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά και τους εφήβους να είναι ο εαυτός τους και να συνδέονται με άτομα των οποίων απολαμβάνουν την παρέα, χωρίς να ανησυχούν για εκφοβιστικές καταστάσεις.
Οι κοινωνικές συναναστροφές που αποτελούνται από άτομα με υγείες ψυχονοητικό επίπεδο, που αποδέχεται, αναγνωρίζουν και σέβονται τα μέλη της ομάδας ανεξάρτητα κοινωνικού status ή άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, έχουν την τάση να αυτό-προστατεύονται και απο- θυματοποιούνται.
Εκδίκηση
Ένας άλλος κοινός λόγος εκφοβισμού είναι η εκδίκηση. Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν είναι ότι υπάρχει συχνά παρανόηση μεταξύ παιδιών και εφήβων που εκφοβίζουν και παιδιών και εφήβων που εκφοβίζονται. Είναι σχετικά συνηθισμένο για τους εφήβους που έχουν δεχθεί εκφοβισμό να αντιδρούν κάνοντας το ίδιο σε άλλους.
Ένα παιδί ή ένας έφηβος που εκφοβίζεται μπορεί να κάνει το ίδιο στο άτομο που το έχει εκφοβίσει, ειδικά αν με κάποιο τρόπο βρεθεί σε πιο ασφαλή θέση, ή ανέλθει στην κοινωνική ιεραρχία. Ωστόσο, οι τα περισσότερα παιδιά και έφηβοι που δέχονται εκφοβισμό δρουν εκφοβίζοντας κάποιον άλλο - συνήθως κάποιον πιο ευάλωτο από τον εαυτό τους. Κάνοντάς το αυτό μπορεί να τους κάνει να νιώσουν πιο δυνατοί και να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα αδυναμίας τους γύρω από τον εκφοβισμό τους.
Η παρέμβαση σε καταστάσεις εκφοβισμού είναι σημαντική. Δίνοντας στους εφήβους πόρους και ικανότητες αντιμετώπισης για να τους ενδυναμώσετε όταν εκφοβίζονται, μπορεί να τους αποτρέψει από το να καταφύγουν οι ίδιοι σε συμπεριφορές εκφοβισμού.
Παιχνίδια εξουσίας
Τα εφηβικά χρόνια είναι μια περίεργη εποχή. Ενώ οι έφηβοι αρχίζουν να μοιάζουν με τις ενήλικες εκδοχές του εαυτού τους, νομικά είναι ακόμα παιδιά και αντιμετωπίζονται ως παιδία σε μια ποικιλία περιπτώσεων όπως:
Έχουν απαγόρευση κυκλοφορίας.
Πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο είτε θέλουν είτε όχι.
Πρέπει να ακολουθούν κανόνες με τους οποίους μπορεί να μην συμφωνούν.
Οι γονείς ή άλλοι ενήλικες εξακολουθούν να ελέγχουν πολλές πτυχές της ζωής ενός εφήβου, μερικές φορές συμπεριλαμβανομένου του ποιους μπορεί να συναναστραφεί και πού μπορεί να πάει. Όλα αυτά μπορούν να κάνουν τους εφήβους να αισθάνονται ανίσχυροι.
Οι εκφράσεις εκφοβισμού μπορεί να είναι μια προσπάθεια ενός εφήβου να διεκδικήσει κάποιο είδος εξουσίας στη ζωή του. Εάν ένας έφηβος αισθάνεται εκτός ελέγχου, ο εκφοβισμός ενός συνομήλικου μπορεί να τον κάνει να αισθανθεί ότι έχει κάποιον έλεγχο σε ένα άλλο άτομο.
Με τον εκφοβισμό, μπορεί να προκληθεί σοβαρή αντίδραση από το άτομο που εκφοβίζεται. Μπορεί να προκληθεί πόνος κάθε είδους. Μπορεί να αλλάξει η συμπεριφορά ή ακόμα να φτάσει σε σημείο παραίτησης από την ιδία τη ζωή. Για τους εφήβους που αισθάνονται ανίσχυροι, η δύναμη που έρχεται μαζί με την πρόκληση του εκφοβισμού μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελκυστική και εθιστική.
Είναι σημαντικό να βοηθήσετε τους εφήβους να βρουν τρόπους να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους και να αναλάβουν τις κατάλληλες ευθύνες για την ηλικία τους. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να αισθανθούν πιο ισχυροί με υγιείς τρόπους που δεν βλάπτει τους άλλους.
Προκαταλήψεις
Συχνά, όταν οι έφηβοι εκφοβίζουν, είναι λόγω προκαταλήψεων που έχουν μάθει ή έχουν αναπτύξει με τα χρόνια. Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να φοβούνται ή να αντιπαθούν κάποιον που θεωρούν ότι είναι διαφορετικός ή «άλλος». Μπορούν να επιλέξουν στόχους με βάση τη φυλή, τη θρησκεία, το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ή αναπηρίες κάποιου είδους είναι επίσης συχνοί στόχοι για νεαρούς εκφοβιστές.
Τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά υιοθετούν συγκεκριμένες προκαταλήψεις από τις οικογένειές τους ή από τον κοινωνικό τους περιβάλλον. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, θα πρέπει να κάνουν ειλικρινείς συζητήσεις σχετικά με τη φυλή, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την κοινωνική τάξη και άλλες διαφορές για να βοηθήσουν τα παιδιά και τους εφήβους να κατανοήσουν καλύτερα τους άλλους και να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις προτού μπορέσουν αυτές να ριζώσουν.
Συμπεριφορά αγέλης
Ο εκφοβισμός δεν είναι πάντα μια ατομική δραστηριότητα, είναι αρκετά συνηθισμένο για τους εκφοβιστές να δρουν σε ομάδες. Με παιδιά και εφήβους να συμμετέχουν σε έναν ομαδικό εκφοβισμό, χωρίς να το κάνουν απαραίτητα επειδή θέλουν να το κάνουν.
Μπορεί να αισθάνονται πιεσμένοι να συμμετάσχουν στον εκφοβισμό ή να φοβούνται ότι θα κινδυνεύσουν να χάσουν τη θέση τους σε μια κλίκα ή μια κοινωνική ομάδα. Μπορεί να ανησυχούν ότι θα γίνουν ο ίδιος ο στόχος για τους εκφοβιστές εάν δεν δεχτούν να συμμετάσχουν, η μπορεί απλώς να συμβαδίσουν με ό, τι κάνει το πλήθος χωρίς να το σκεφτούν πολύ, ακόμα κι αν δεν θα είχαν επιλέξει να φοβερίζουν κανέναν από μόνοι τους.
Οι έφηβοι συχνά υποστηρίζουν τη δική τους ατομικότητα όταν αυτό που πραγματικά εννοούν είναι διαφορετικό αυτό που πιστεύουν οι γονείς και η οικογένειά τους, αλλά εργάζονται πολύ σκληρά για να μην διαφοροποιηθούν μέσα στην ομάδα των συνομηλίκων τους.
Είναι σημαντικό να υποστηρίξετε τον έφηβο να γίνει αυτόνομο και ξεχωριστό άτομο, ενώ του υπενθυμίζετε να χρησιμοποιεί την καλύτερη κρίση του και να διατηρεί την ατομικότητά του όταν πρόκειται για τους φίλους του και οποίες άλλες κοινωνικές συναναστροφές.
Υπενθυμίστε στον έφηβο ότι δεν χρειάζεται να πηγαίνει μαζί με το πλήθος - πρέπει να είναι αρκετά σίγουροι για τον εαυτό τους για να ακούσουν την καλύτερη κρίση τους όταν οι συνομήλικοί τους επιδίδονται σε εκφοβιστικές συμπεριφορές.
Ο εκφοβισμός είναι ένα πρόβλημα από μόνο του, αλλά μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα άλλων προβλημάτων επίσης. Η κατανόηση των κινήτρων του εφήβου σας και η αντιμετώπιση των ανησυχιών τους μπορεί να είναι ένας τρόπος για να βοηθήσετε τον έφηβο να σταματήσει τον εκφοβισμό και να κάνει καλύτερες επιλογές.
Βασίλης Πετρίδης Επικεφαλής Εκπαιδευτής Krav Maga Science Security Manager (CBRNe) ΕΚΠΑ Ειδικός σε θέματα "Εγκληματολογικής Ψυχολογίας" ΕΚΠΑ Life Coach ΕΚΠΑ