Ο COVID 19 μας έδειξε έμπρακτα και δραματικά την αστάθεια των σύγχρονων κοινωνιών και την ευμετάβλητη ισορροπία της καθημερινότητας μας. Μια εικόνα διαφορετική από την ψευδαίσθηση σιγουριάς και σταθερότητας που είχαμε πιστέψει ότι χαρακτηρίζει τις μοντέρνες και τεχνολογικά ανεπτυγμένες κοινωνικές δομές.
Η παγκόσμια ιστορία μας διδάσκει ότι οι απειλές, οι κίνδυνοι και οι απρόβλεπτες καταστάσεις, ήταν είναι και θα είναι μέρος της πραγματικότητας μας. Μια πραγματικότητα που όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουμε ότι είναι υπαρκτή, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να αποκτήσουμε και τα εφόδια που θα αυξήσουν τις πιθανότητες αντιμετώπισης και επιβίωσης.
Σε καθημερινό επίπεδο, τα απρόβλεπτα και συνάμα καταστροφικά γεγονότα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της ημερήσιας ειδησεογραφίας. Μια αλήθεια που όλοι ξέρουμε ότι υπάρχει αλλά λίγοι συνειδητοποιούμε ότι μπορεί να χτυπήσει και την δίκη μας πόρτα. Θεατές των εξελίξεων, χωρίς προσωπική εμπειρία, υπνωτισμένοι ότι τα απρόβλεπτα, ακραία γεγονότα, είναι μόνο για τα σενάρια του κινηματογράφου, επαναπαυόμαστε σε μια πλασματική ψευδαίσθηση σιγουριάς.
Αν προσθέσουμε και τον παράγοντα ρουτίνα. Ότι δηλαδή για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να μην μας συμβεί τίποτα αρνητικό ή καταστροφικό, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα όσο αφορά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία μας για το αναπάντεχο. Η πραγματική όμως διάσταση του θέματος, είναι εντελώς διαφορετική. Το ζήσαμε σε μεγάλο βαθμό με τον κορονοϊο και μπορεί να το ξαναζήσουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα με κάτι παρόμοιο ή κάτι πολύ χειρότερο.
Κύκλος Διαχείρισης Καταστροφής
Πρόληψη Η πρόληψη θα έχει ως αποτέλεσμα τον μετριασμό των επιπτώσεων του καταστροφικού γεγονότος. Η πρόληψη είναι συνέπεια της συνειδητοποίησης ότι μπορεί να είμαι το επόμενο θύμα σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο. Η αποτελεσματικότητα της πρόληψης έγκειται στη γνώση που έχω για το ποιοι είναι οι εν δύναμη κίνδυνοι. Αξιολογώντας τους κινδύνους με σειρά πιθανοτήτων. Το να προετοιμαστώ για το ενδεχόμενο ενός τσουνάμι ενώ κατοικώ σε κάποιο ορεινό χωριό μακριά από θάλασσα, δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα του σχεδίου πρόληψης μου. Σε ατομικό, καθημερινό επίπεδο, πρόληψη και προληπτικά μέτρα είναι όλες οι διαδικασίες, οι συνήθειες και τα πρωτόκολλα που ακολουθώ για να παραμείνω ασφαλής. Η πρόληψη είναι άμεσα εξαρτώμενη, από το περιβάλλον, την φύση της εργασίας μου, τον τόπο κατοικίας, το φύλο, την ηλικία, τις εμπειρίες, την φυσική μου κατάσταση, την κατάσταση της υγείας μου και την ψυχοσύνθεση μου. Η πρόληψη μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερη γνωρίζοντας τη φύση των εν δύναμη κινδύνων, τα μέσα προστασίας που απαιτούνται, την διάρκεια επίδρασης του κινδύνου, την δυνατότητα ή μη απόδρασης ή διαφυγής από την ακτίνα δράσης του κινδύνου και τα απαραίτητα εφόδια που πιθανόν να απαιτούνται για να επιβιώσω για όσο διάστημα η απειλή και ο κίνδυνος είναι ενεργοί. Η πρόληψη δεν έχει καμία αξία, αν την σκεφτούμε την ώρα που το καταστροφικό γεγονός λαμβάνει χώρα ή στην περίπτωση που έχω άγνοια των ικανοτήτων και δυνατοτήτων μου ως άτομο.
Αντιμετώπιση Η φάση της αντιμετώπισης είναι η στιγμή που ο κίνδυνος παύει να είναι πλασματικός και εκδηλώνεται αποκαλύπτοντας τις συνέπειες του. Τα προληπτικά μέτρα σε συνδυασμό με την επαγρύπνηση, θα μας προσφέρουν λιγότερο άγχος με αποτέλεσμα τον έλεγχο των σπασμωδικών ενεργειών που πιθανόν να αυξήσουν την έκθεση μας στην καταστροφική δράση του κινδύνου. Το στάδιο της αντιμετώπισης αποτελεί την κλιμάκωση του κινδύνου. Είναι η στιγμή που όλα όσα είχαμε προετοιμάσει σε υλικό τεχνικό και ψυχοσωματικό επίπεδο πρέπει να δοκιμαστούν. Είναι η στιγμή της επαλήθευσης για το αν ακολούθησα σωστές και αποτελεσματικές οδηγίες και πρωτόκολλα στο στάδιο της προετοιμασίας.
Αποκατάσταση (Η επόμενη μέρα) Επόμενη φάση η αποκατάσταση. Το συμμάζεμα των συνεπειών του σταδίου της αντιμετώπισης. Η αποκατάσταση έχει άμεση σχέση με την πρόληψη. Όσο πιο αποτελεσματική η πρόληψη τόσο λιγότερες οι συνέπειες και τα αποτελέσματα της κρίσης.
Ανασυγκρότηση Με γνώμονα τις εμπειρίες και τα βιώματα που άφησε η κρίση, διορθώνω οργανωτικά λάθη και ανασυγκροτώ τις δυνάμεις μου. Βελτιώνω τις διαδικασίες και τα πρωτόκολλα και σχεδιάζω τις διαδικασίες πρόληψης εκ νέου. Η φάση της ανασυγκρότησης με βρίσκει πάντα πιο έμπειρο και σοφό.
Συμβουλές Κάθε κρίση, κίνδυνος, ταραχή κρύβει ευκαιρίες για ατομική και συλλογική ανάπτυξη και βελτίωση. Όσο τραγικό και δυσάρεστο μπορεί να είναι ένα γεγονός, δεν παύει να είναι μέρος του κύκλου της ζωής. Σε κάθε ειρηνική περίοδο θα πρέπει να προετοιμάζομαι για τον πόλεμο και σε κάθε πολεμική περίοδο προετοιμάζομαι για την ειρήνη. Όσο ακραία και αν είναι τα γεγονότα και οι συνέπειες τους, ακόμα και όταν χάσω και αυτό που θεωρητικά πεθαίνει τελευταίο, την ελπίδα, η προσπάθεια και ο χρόνος έχουν την ικανότητα να επιδιορθώσουν τα πάντα.
Βασίλης Πετρίδης Επικεφαλής Εκπαιδευτής KMS Security Manager (CBRNE)